W 1797 roku Prusy, Austria i Rosja podpisały akt III rozbioru Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Dwa pierwsze rozbiory (1772 i 1793) były dramatycznym pomniejszeniem terytorium Rzeczpospolitej. Trzeci rozbiór (1795) zmienił radykalnie mapę polityczną Europy.

Negocjacje w sprawie III rozbioru rozpoczęły się już w połowie 1794 roku. Ich inicjatorem była Austria, która nie uczestniczyła w II rozbiorze, dlatego chciała „nadrobić straty”. Zaborcze apetyty Austrii były bardzo duże, chociaż państwo to nie uczestniczyło otwarcie w tłumieniu Insurekcji Kościuszkowskiej, której katami były głównie Rosja i Prusy.

Prowadziło to do ostrego sporu z Prusami, który niemal przerodził się w wojnę. Cesarzowa Rosji Katarzyna II wystąpiła w charakterze arbitra między zwaśnionymi stronami.

Granice zaborów uzgodniono ostatecznie w październiku 1795 roku. Traktat rozbiorowy Rosja, Austria i Prusy podpisały 24 października 1795 roku. Ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski wyjechał pod eskortą żołnierzy rosyjskich z Warszawy do Grodna, gdzie oddał się pod „opiekę” namiestnika carskiego. 25 listopada 1795 roku Stanisław August abdykował na rzecz Rosji, po czym wyjechał do Petersburga, gdzie zmarł w 1797 r.

Skutki

Zmienił się podział administracyjny. Litwa została podzielona na 3 gubernie. Władze sprawował generał-gubernator. III Statut obowiązywał do 1840 roku. Sejmiki mogły zajmować się tylko lokalnymi sprawami.

Status miasta utrzymały tylko centra gubernatorstw. Prowadzono masową rusyfikację, od 1864 aż do 1904 roku obowiązywał zakaz druku czcionką łacińską. Nie wszędzie chłopi zostali zwolnieni z odrabiania pańszczyzny.

Źródła:

http://kurierwilenski.lt/2015/10/30/220-rocznica-iii-rozbioru-rzeczypospolitej-obojga-narodow/

http://www.polskieradio.pl/39/246/Artykul/962466,III-rozbior-Polski-zachwianie-rownowagi-w-Europie

http://istorijoskonspektai.blogspot.com/2011/12/atr-padalijimas-ir-bandymas-ja-atkurti.html