Jak podaje Piotr Łossowski w swojej książce „Litwa”, koniec zakazu druku powitano na ogół z zadowoleniem, choć reakcje poszczególnych ugrupowań nie były jednakowe.
Najbardziej powściągliwi okazali się socjaldemokraci. Wskazywali oni na zwycięstwo Litwinów, ale potępiali manifestacje dziękczynne niektórych działaczy. Podkreślali niewystarczającą rolę druków cenzurowanych i wzywali do dalszej walki. Pisano o tym w artykule w gazecie „Darbininkų balsas” (nr 4 z 1904 r.). Ostrzegał on czytelników przed cenzurą. Partia socjaldemokratyczna zapowiadała dalsze drukowanie nielegalnych pism.
„Varpas“ witał wprawdzie zdobyte prawo druku, ale jednocześnie piętnował akcję ugodową i kierowane pod adresem rządu wyrazy wdzięczności. Podkreślał, że nadal będzie się ukazywał za granicą i tylko obalenie rządów carskich da Litwinom wolność rzeczywistą używania druku i mowy.
„Tėvynės sargas” i „Kryžius“ po cofnięciu zakazu przestały wychodzić, nastawiając się na legalną działalność wydawniczą w kraju.
Mimo przestróg znalazło się sporo działaczy litewskich, którzy uważali, że „dar“ należy wykorzystać dla dobra sprawy.
Po cofnięciu zakazu druków złożono wiele podań o zgodę na wydawanie pism litewskich. Zezwolenie na początek otrzymał tygodnik katolicki, konserwatywny i ugodowy „Lietuvių laikraštis“.
Największe znaczenie miało zezwolenie na wydawanie dziennika „Vilniaus žinios”. Była to pierwsza litewska gazeta codzienna.
Po zniesieniu zakazu druków czcionką łacińską litewskie gazety ukazały się w imperium rosyjskim. Jako pierwszy ukazał się tygodnik „Lietuvių laikraštis” (Gazeta litewska, 1904-1906 r.), w latach 1904-1909 wychodziła gazeta „Vilniaus žinios” (Wiadomości wileńskie).
Jedna po drugiej ukazywały się gazety i czasopisma reprezentujące różne poglądy i poziomy w Kownie, Wilnie, Rydze, Sejnach, Petersburgu oraz w innych miastach.
W latach 1905-1918 wychodziły gazety różnych ugrupowań politycznych: „Nedėldienio skaitymas” (1905-1907 r.), „Vienybė” (1907-1914 r.), „Draugija” (1907-1914 r.), „Garnys” (1910-1914 r.) oraz inne. W Sejnach i Wilnie wydawano gazety „Šaltinis” (1906-1914, 1915 r.), w Rydze „Rygos garsas” (1909-1917 r.), w Petersburgu „Vada” (1916-1918 r.), „Viltis” (1907-1915 r.), „Vairas” (1914-1915 r.), „Lietuvių balsas” (1915-1918 r.), „Lietuvos žinios” (1909-1915 r.), „Lietuvos ūkininkas” (1905-1915 r.), „Naujoji Lietuva” (1916-1918 r.), „Rygos naujienos” (1909-1915 r.), „Lietuvos balsas” itd.
Źródła:
P. Łossowski, Litwa, wydawnictwo Trio, Warszawa, 2001
http://www.spaudos.lt/Spauda/Periodines_spaudos_raida.htm
Zostaw komentarz