4 października 1595 roku w Wielkim Księstwie Litewskim została opracowana i wydana pierwsza oraz najstarsza zachowana litewska książka autorstwa Mikołaja Daukszy (lit. Mikalojus Daukša) „Katekizmas“ (Katechizm).

Przetłumaczony przez Daukšę Katechizm hiszpańskiego jezuity Jakuba Ledesmy, wydany w roku 1595 w Wilnie jako Kathechizmas, jest uznawany za pierwszy litewski druk katolicki i pierwszą znaną książkę w języku litewskim wydrukowaną na terenie Wielkiego Księstwa (wcześniejsze druki były wydawane w Prusach).

Egzemplarz jest przechowywany w bibliotece Uniwersytetu wileńskiego.

Mikalojus Daukša

Mikalojus Daukša (pol. Mikołaj Dauksza, Dowksza lub Daugsza) (ur. w latach 1527 lub 1538  w Babianach koło Kiejdan, zmarł 13 lub 16 lutego 1613 roku w Worniach) – litewski pisarz i tłumacz, jeden z pierwszych humanistów Wielkiego Księstwa Litewskiego, działacz katolicki i twórca litewskiej terminologii teologicznej, walczył o prawa języka litewskiego w XVI wieku.

Przekład Postylli mniejszej Jakuba Wujka (również jego autorstwa), który ukazał się w Wilnie w roku 1599 pod tytułem Postilla catholicka, tái est Ižguldimas ewangeliu kiekwienos nedelos ir szwętes per wissús metús, uchodzi za jeden z najcenniejszych zabytków piśmiennictwa starolitewskiego.

Przedmowa do postylli (lt. Prakalba į malonųjį Skaitytoją) stanowi manifest programowy zawierający postulaty zachowania, podtrzymywania i rozwoju języka litewskiego. Po raz pierwszy w Wielkim Księstwie Litewskim wysunięto w niej argumenty językowe, nie zaś historyczne, jako wyznaczniki litewskiej tożsamości.

Jego dzieła charakteryzują się swoistym stylem, bogatym językiem. Utworzył on neologizmy, takie jak mokytojas, valia, įkvėpimas, išmintis (nauczyciel, wola, natchnienie,mądrość).

Więcej o nim piszę tutaj.