23 kwietnia to Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich (lt. Pasaulinė knygos ir autorinių teisių diena). Z tej okazji chcę przypomnieć kilka faktów związanych z litewskimi książkami.

W 1547 r. w Królewcu Martynas Mažvydas (ok. 1520–1563) wydał pierwszą drukowaną książkę po litewsku – Katechizm (lt. „Katekizmuso prasti žodžiai, mokslas ir skaitymo rašto giesmės, dėl krikščionystės bei dėl bernelių jaunų naujai suguldytos. Karaliaučiuj VIII dieną mėnesies sausio metų užgimimo Dievo MDXLVII“).

4 października 1595 roku w Wielkim Księstwie Litewskim została opracowana i wydana pierwsza oraz najstarsza zachowana litewska książka autorstwa Mikołaja Daukszy (lit. Mikalojus Daukša) „Katekizmas“ (Katechizm).

Pierwszy litewski słownik wraz z odpowiednikami w języku polskim i łacinie wydał około roku 1620 Konstantinas Sirvydas (Konstanty Szyrwid).

Pierwszy słownik języka litewskiego, w którym znaczenia słów podane są po litewsku zaczął przygotowywać Antanas Juška (1819-1880).

Najobszerniejszy i najważniejszy słownik języka litewskiego to wielotomowy słownik „Lietuvių kalbos žodynas“. Pomysłodawcą i pierwszym wydawcą był językoznawca Kazimieras Būga.

Pierwszą gramatykę języka litewskiego „Grammatica Litvanica” w języku łacińskim wydał Danielius Kleinas w roku 1653.

Pierwsza naukowa gramatyka języka litewskiego ukazała się w Pradze czeskiej autorstwa Augusta Šleicherisa (August Schleicher) w roku 1856.

Frydrichas Kuršaitis w 1876 roku wydał gramatykę języka litewskiego po niemiecku „Grammatik der litauischen Sprache”.

Pierwszą naukową gramatykę języka litewskiego po litewsku opracował Kazimieras Jaunius w latach 1885-1892.

Pierwszą gramatykę języka litewskiego po litewsku, zawierającą normy językowe, opracował Jonas Jablonskis. W 1901 roku ukazała się w Tylży (dzisiejszy obwód kaliningradzki) „Lietuviškos kalbos gramatika“.

Nie tylko Litwini, lecz wielu obcokrajowców studiowało język litewski, przygotowywano słowniki, gramatyki w różnych językach. Wiele z nich zostało wydanych w tzw. Małej Litwie (dzisiejszy obwód kaliningradzki), gdyż tam mieszkali i pracowali pastorzy, księża, naukowcy oraz inne osoby, których zasługi wobec języka litewskiego są bezcenne.