23 sierpnia to Dzień Czarnej Wstążki (lt. Juodojo kaspino diena) – Europejski Dzień Pamięci Ofiar Nazizmu i Stalinizmu. Z tej okazji chcę podzielić się czymś bardzo osobistym, choć to fakt historyczny. Obawiam się, że młode pokolenie już nie wie co to za dzień, a już tym bardziej co to takiego ten Łańcuch bałtycki.
23 sierpnia 1939 roku w Moskwie został podpisany Pakt o nieagresji, znany także jako Pakt Ribbentrop-Mołotow z tajnym protokołem. Składał się on z dwóch części: pierwsza część przewidywała zobowiązania państw (III Rzeszy i ZSRR) do powstrzymywania się od wzajemnych działań agresywnych i  zachowania neutralności, w przypadku gdyby druga strona została napadnięta. Tajny, dodatkowy protokół określał strefę wpływów w Europie Wschodniej, tzn. zakładał podział niepodległych państw.Strefa wpływów III Rzeszy obejmowała Litwę, część Polski i Rumunii.  Strefa wpływów ZSRR obejmowała państwa bałtyckie (Estonię i Łotwę), pozostałą część Polski i Besarabię.”Po agresji obu państw na Polskę (1 września Niemiec, 17 września ZSRR) zawarto 28 września układ o „granicy przyjaźni” (tzw. czwarty rozbiór Polski), w którym dokonano zmiany rozgraniczenia stref wpływów – do strefy radzieckiej włączono Litwę, natomiast do niemieckiej tereny między Wisłą a Bugiem. Ustalono przesiedlenie Niemców ze strefy radzieckiej oraz Białorusinów i Ukraińców ze strefy niemieckiej.”

Bałtycki łańcuch lub Bałtycka Droga (lt. Baltijos kelias) była wyrazem solidarności mieszkańców krajów nadbałtyckich w ich drodze do odzyskania niepodległości i separacji od Związku Radzieckiego.

23 sierpnia 1989 roku w 50. rocznicę podpisania haniebnego paktu Ribbentrop-Mołotow ok. 2 miliony mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii (od Wilna do Tallina) złapało się  za ręce tworząc żywy łańcuch w geście solidarności w ich dążeniu do niepodległości.

Organizatorzy (ruchy niepodległościowe, na Litwie np. to był Sąjūdis) wszystko zaplanowali, lecz rzeczywistość przerosła wszelkie oczekiwania.

Łańcuch bałtycki na Litwie został podzielony na 50 odcinków, symbolizujących 50 lat niewoli. Przewidywano, że na odcinku 1 km musi być około półtora tysiąca osób. Ludzie jechali samochodami, autobusami, ciężarówkami. Nikt nie spodziewał się takiej liczby samochodów osobowych. Nie zdarzył się żaden wypadek.

Ludzie przywozili ze sobą nie tylko flagi, znicze i czarne wstążki, lecz również drewniane przydrożne kapliczki. Odbiorniki radiowe w czasach gdy nie było komórek i internetu pozwalały nie tylko na bieżąco dowiadywać się o ruchu drogowym i na jakim odcinku potrzeba wsparcia, lecz również słyszeć hymn Łańcucha bałtyckiego Ärgake Baltimaad / Atmostas Baltija / Bunda jau Baltija (Powstańcie Kraje Bałtyckie), śpiewany w 3 językach – litewskim, łotewskim i ugro-fińskim.

Kilka dni przed planowanym wydarzeniem organizatorzy postanowili, że będą rozrzucać kwiaty z samolotów. Nikt nie spodziewał się, że mnóstwo kwiatów i to nie tylko z własnych ogródków, lecz również kupionych ludzie przyniosą na miejsca zbiórki. Na Litwie kwiaty rzucano nad całą drogą z samolotów An-2.

Gest solidarności był kolejnym krokiem do odzyskania niepodległości przez kraje nadbałtyckie. 11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła przywrócenie państwa litewskiego. 20 sierpnia 1991 roku zrobiła to Estonia, 21 sierpnia 1991 roku – Łotwa.

Źródła:

http://www3.lrs.lt/pls/inter/baltijos_kelias?p_r=6797&p_k=1

http://portalwiedzy.onet.pl/43613,,,,pakt_ribbentrop_molotow,haslo.html

Zdjęcie: commons.wikimedia.org