Niepodległa Litwa w okresie międzywojennym nie zapomniała o swoich bohaterach. Wszystkim knygnesziai wypłacano wówczas comiesięczne wynagrodzenie.

Litwini w 1940 r. wznieśli w Ogrodzie Muzeum Wojny im. Witolda Wielkiego w Kownie pomnik ku czci bezimiennego bohatera narodowego – „Knygnešių sienelė” (Ściana knygnesziai). Na ścianie wyryte są nazwiska stu knygnesziai. Znajdziemy tam trzy grupy: knygnesziai, którzy mocno ucierpieli, zasłużeni organizatorzy w rozpowszechnianiu książek, zasłużeni knygnesziai. Obok nazwisk znajdziemy informację kim byli: są wśród nich rolnicy, nauczyciele, księża, lekarze, organiści, dziennikarze, pisarze itd. W 1950 r. władze radzieckie zniszczyły pomnik, który został odbudowany dopiero w 1997 r.

Pomniki knygnesziai znajdują się w miastach i miasteczkach Litwy. I tak np. w Wilnie na cmentarzu na Rosie znajduje się rzeźba upamiętniająca knygnesziai z okolic Wilna. Na środkowej Litwie działa niewielkie muzeum knygnesziai. W innych miasteczkach również istnieją pomniki, kamienie pamiątkowe lub rzeźby upamiętniające bohaterskich knygnesziai.

W 1994 r. w Muzeum Wojny im. Witolda Wielkiego w Kownie stanęła rzeźba autorstwa P. Rimša pt. „Lietuvos mokykla 1884-1904” (Szkoła Litwy 1884-1904).

Dzień urodzin najsłynniejszego knygneszys Jurgisa Bielinisa (1846-1918) został ogłoszony dniem knygnesziai (Knygnešių diena). Dzień ten jest uroczyście obchodzony w różnych miejscowościach na całej Litwie.

Warto wspomnieć, że J. Bielinis był osobą nietuzinkową, wykształconą i odważną. Kazys Misius i Benjaminas Kaluškevičius napisali o nim książkę pt. „Didysis knygnešys Jurgis Bielinis“ (Wielki knygneszys Jurgis Bielinis). W niej przedstawiają J. Bielinisa jako rolnika, który organizował przenoszenie przez granicę nielegalnej prasy, sam też tym się trudnił, człowieka oświaty, publicystę, wydawcę, działacza kultury. Był to człowiek o wysokiej moralności, religijny, który swojego czasu zobaczył kawałek świata. W młodości bardzo chciał się uczyć, niestety udało mu się ukończyć tylko kilka klas. Marzył nawet o wstąpieniu do seminarium duchownego.

Gdy zaczęła wychodzić „Aušra” zajął się on rozpowszechnianiem nielegalnych druków. Jeździł po kraju, widział dużo niesprawiedliwości i nie pozostawał obojętny.

Był on pomysłowym rolnikiem, w swoim gospodarstwie stosował postępowe metody. Potem je wynajął i pojechał w świat – odwiedził Niemcy, Belgię, Francję. Po jakimś czasie przez Małą Litwę wrócił i znowu zajął się przemycaniem książek przez granicę.

Władze carskie go namierzyły. Nie mógł już mieszkać w domu. Ludzie znali i kochali go, znajdował więc schronienie po wsiach u rolników. Nie raz został zatrzymany, ale zawsze udawało mu się zbiec. Znał on kilka języków, udawał więc obcokrajowca gdy go zatrzymano, zmieniał wygląd, konie. Czasem pomagali mu ludzie – upijali żandarmów, którzy go zatrzymali, udzielali mu schronienia.

J. Bielinis zmarł miesiąc przed ogłoszeniem niepodległości przez Litwę – w styczniu 1918 r.

Wierzył on w to, że Litwa pewnego dnia będzie wolna. Mawiał, że należy się o to modlić i pracować dla dobra kraju.

Źródła:

http://www.spaudos.lt/Spauda/Knygu_atgijimas.html

B. Kaluškevičius, K. Misius, Lietuvos knygnešiai ir daraktoriai 1864–1904, Diemedis, Wilno, 2004