26 października 1799 roku w miejscowości Kanopėnai (na środkowej Litwie) urodził się poeta, folklorysta, historyk, działacz kultury Simonas Tadas Stanevičius. W 1821 ukończył gimnazjum w miejscowości Kražiai, w 1826 r. - Uniwersytet Wileński. Gimnazjum w Kražiai było najlepszą szkołą na Żmudzi, pracowali tam wykształceni nauczyciele, abslowenci Uniwersytetu Wileńskiego. S. Stanevičius był bardzo dobrym uczniem.

Na Uniwersytecie Wileńskim panował wtedy duch odrodzenia narodowego. S. Stanevičius uczęszczał na wykłady m.im. J. Lelewela. Sądzę, że Towarzystwo Filomatów i Filaretów miało wpływ na poglądy i wartości młodego Stanevičiusa. Celem Towarzystwa na początku było głównie samokształcenie. Później Filomaci zaczęli poruszać wątki społeczne, polityczne i najważniejsze - patriotyczne.

To miało wpływ na resztę społeczeństwa. Celem było ukształtowanie pokolenia, które w przyszłości podejmie walkę o niepodległość. Jednym z członków wspomnianego Towarzystwa był Adam Mickiewicz. Towarzystwo zaczęto prześladować. Najważniejsi członkowie Towarzystwa Filomatów zostali aresztowani. Represje nie omineły również profesorów.

Po ukończeniu uniwersytetu Stanevičius mieszkał w Wilnie. Zarabiał na życie udzielając korepetycji, przygotowywał wydawnictwa litewskie. Później mieszkał w Raseiniai (Rosienie), Stemplės.

Napisał odę „Šlovė Žemaičių" oraz sześć bajek (wydane w 1829 r.). Zapisał 150 litewskich pieśni ludowych, najcenniejsze opublikował w zbiorze „Dainos Žemaičių" (Zbiór pieśni żmudzkich, 1829 r.). Melodie wydał osobno „Pažymės žemaitiškos gaidos" (1833 r.).

W 1823 roku wydał fragment Postilli autorstwa M. Daukszy oraz jej Przedmowę. Anonimowo wydał gramatykę języka litewskiego „Lietuvos kalbų visetas" (1737 r.). W przedmowie analizuje dzieje piśmiennictwa na Litwie. Wydał jeszcze kilka książek. Na końcu jednej nich dołączył słownik litewsko-polski.

W swoim dziele o mitologii litewskiej „Lietuvių mitologijos aiškinimas" (które po polsku napisał około roku 1838) w oparciu o fakty językowe krytycznie odniósł się do wyjaśnień historyków dotyczących mitologii litewskiej.

Zmarł w 10 marca 1848 roku w miejscowości Stemplės. Pochowany na Żmudzi.

Wraz z innym zasłużonym dla Litwy historykiem Simonas Daukantas poświęcił się narodowi litewskiemu. Jego twórczość jest zbliżona do twórczości ludowej, lecz nie pozbawiono ducha oświecenia. On uważał, że język łączy cały naród więzami miłości, wraz z odrodzeniem języka powraca sławna przeszłość przodków. Odrodzenie języka = odrodzenie narodu.

Pamiętajmy, że Litwa nie była wtedy niepodległym krajem, tylko częścią Imperium Rosyjskiego. Litwini sami nie wszczynali zrywów, walczyli raczej o zachowanie ojczystego języka, religii, tradycji, gdyż tak rozumieli zachowanie tożsamości narodowej. Niedługo miał nastąpić czarny okres w dziejach narodu – zakaz druku czcionką łacińską.

Źródło:

Juozas Girdzijauskas, Lietuvių literatūros vagoje, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2006, str. 419–436.